1. Gia Tộc Morgan
Hình thành, phát triển, sụp đổ rồi lại hồi sinh, có lẽ không một tổ chức nào ẩn chứa nhiều giai thoại, bí mật hay chủ đề gây tranh cãi gay gắt như đế chế ngân hàng Mỹ – Gia Tộc Morgan. Đạt Giải thưởng Sách quốc gia và hiện được coi là một tác phẩm kinh điển, Gia tộc Morgan là cuốn tiểu sử tham vọng nhất từng được viết về một triều đại ngân hàng Mỹ. Cuốn sách vẽ nên bức tranh toàn diện về bốn thế hệ nhà Morgan và các công ty bí mật, mạnh mẽ mà họ sở hữu. Với thế lực của mình, đế chế Morgan đã biến nền kinh tế non trẻ của Mỹ thành một cường quốc công nghiệp mạnh nhất thế giới và khiến trung tâm tài chính thế giới dịch chuyển từ London sang New York. Vượt xa cả lịch sử đơn thuần của ngành ngân hàng Mỹ, cuốn sách chính là câu chuyện về sự tiến hóa của nền tài chính hiện đại. Dựa trên các cuộc phỏng vấn rộng rãi cùng quyền truy cập đặc biệt vào kho lưu trữ của gia tộc này, tác đã khắc họa nên bức chân dung hấp dẫn về câu chuyện riêng của nhà Morgan và thế giới hiếm hoi của giới tinh hoa Mỹ và Anh.
Trích đoạn:
Nói về gia tộc Morgan thời kỳ đầu:
“Gia tộc Morgan trước những năm 1935 được coi là sự kết hợp tài chính quyền lực nhất trong lịch sử. Được một chủ ngân hàng người Mỹ tên là George Peabody sáng lập tại London năm 1838, công ty được gia đình Morgan kế thừa và bắt nhánh sang New York. Hai nhà điều hành được biết đến nhiều nhất của Morgan là J. P. Morgan, Sr. (1837-1913) và J. P. Morgan, Jr. (1867-1943), đã kết hợp hoàn hảo
thành “quái thú” J. P. Morgan tồn tại suốt hơn một thế kỷ. Vẻ bề ngoài của họ giống nhau một cách khác thường: từ cái đầu hói, chiếc mũi to đến thân hình quả lê đều khiến người khác nhầm lẫn. Đối với những người ủng hộ, hai thành viên nhà Morgan là khuôn mẫu của những ông chủ ngân hàng cổ điển luôn giữ chữ tín trong từng lời nói và chốt giao dịch chỉ bằng một cái bắt tay. Phe chỉ trích thì cho rằng họ là những tên bạo chúa đạo đức giả chuyên đàn áp các công ty, bày mưu tính kế cùng với quyền lực ngoại bang và khiến nước Mỹ rơi vào cuộc chiến dành lợi nhuận. Không một ai giữ được quan điểm trung lập khi nói về nhà Morgan.”
Nói về con người thật sự của Peabody sau vẻ ngoài vui tính:
“Đằng sau vẻ ngoài vui tính của Peabody là một gã hà tiện cô độc. Ông sống trong những căn phòng tiện nghi ở một khách sạn trên phố Regent và làm việc không ngừng nghỉ, ngoại trừ những lúc thỉnh thoảng đi câu cá. Trong thời gian 12 năm, ông chưa bao giờ nghỉ làm hai ngày liên tiếp và dành trung bình 10 giờ mỗi ngày tại nơi làm việc. Mặc dù có những bài phát biểu gây xúc động về vận mệnh nước Mỹ, ông không trở về quê nhà trong 20 năm và trong thời gian đó, con người ông cũng “sạm màu” cùng với giao dịch ảm đạm của trái phiếu các bang nước Mỹ. Trong đợt khủng hoảng trầm trọng vào đầu những năm 1840–thập kỷ được gán cho cái tên Những năm 40 thiếu đói–nợ các bang ngập sâu tới mức cứ một đồng đô-la thì 50 xu phải dành để trả nợ. Điều tồi tệ nhất xảy ra khi năm bang của Mỹ–Pennsylvania, Mississippi, Indiana, Arkansas và Michigan và lãnh thổ Florida không trả được nợ lãi suất trái phiếu của họ. Trong một liên minh con nợ sơ khai, một số thống đốc bang của Mỹ liên kết với nhau nhằm đánh quỵt. Cho đến nay, vụ Mississippi vô lại vẫn là vụ vỡ nợ đáng hổ thẹn.”
Nói về tầm ảnh hưởng của Pierpont đối với sự kịch tính của thị trường tài chính Mỹ:
“Trong cuộc hoảng loạn năm 1907, Pierpont đã chứng minh rằng ngành tài chính Mỹ có thể cực kỳ kịch tính. Trong một trận chung kết tối thứ Bảy, ngày 2 tháng 11, ông đã nghĩ ra cách giải cứu cho Công ty tín thác Mỹ vẫn đang lung lay, cho Quỹ tín thác Lincoln và cho Moore & Schley, một công ty môi giới đầu cơ có khoảng 25 triệu đô-la. Công ty cuối cùng này nắm trong tay phần lớn cổ phần khổng lồ của Công ty than và sắt Tennessee với tư cách tài sản thế chấp cho các khoản vay. Nếu công ty này phải thanh lý chỗ cổ phần đó thì thị trường chứng khoán có thể sẽ sụp đổ. Nếu đến lượt Moore & Schley sụp đổ thì các ngân hàng khác có thể cũng bị kéo theo.
Giống như một ông bầu tạo nên kiệt tác sân khấu của mình, Pierpont tập hợp các chủ ngân hàng của thành phố tại thư viện riêng. Ông xếp các chủ ngân hàng thương mại tại Phòng Đông, bên dưới các biểu tượng cung hoàng đạo và một tấm thảm có hình thất đại tội, còn ở Phòng Tây là chủ tịch các công ty tín thác ngồi lọt thỏm trong những chiếc ghế salon màu đỏ đậm và ghế bành dưới cái nhìn của Đức mẹ Madonna và các vị thánh. Trong văn phòng của Belle Greene ở giữa, Pierpont ngồi chơi bài như thần Jupiter vô can trước vụ việc nghiêm trọng đang diễn ra.”
Đặc điểm nổi bật:
- Với văn phong vừa giàu sức gợi về ý tưởng, vừa phong phú về thông tin, đôi lúc lãng mạn và hóm hỉnh một cách tinh tế, cuốn sách này có thể sánh với một bộ trường thiên tiểu thuyết về 3 kỷ nguyên thăng trầm của J.P. Morgan, cội rễ của ngành Ngân hàng Mỹ: Thời kỳ các ông trùm, thời kỳ ngoại giao và thời kỳ canh bạc.
- Luận điểm mà cuốn sách này đưa ra là sẽ không bao giờ có một ngân hàng quyền lực, bí ẩn hay giàu có như Gia tộc Morgan nữa. Sẽ không một doanh nghiệp nào có thể mô phỏng những gì mà Rothschilds thể hiện trong thế kỷ XIX hay Morgan trong thế kỷ XX trong vòng 100 năm tới. Ngân hàng đã không còn chiếm giữ vị trí độc tôn trong ngành tài chính. Khi nền tài chính thế giới chín muồi, quyền lực chia đều cho các tổ chức và trung tâm tài chính. Do đó, câu chuyện của chúng ta đưa ra cái nhìn về một thế giới ngân hàng tan biến nhanh chóng trong quá khứ, một thế giới với những bất động sản khổng lồ, bộ sưu tập nghệ thuật cùng du thuyền vượt biển của những ông chủ dành phần lớn thời gian với người đứng đầu nhà nước và tự huyễn hoặc bản thân thuộc tầng lớp hoàng gia cao quý. Trái với nguyên tắc chiếu phối cảnh thông thường, Gia tộc Morgan càng lùi xa về thời gian quá khứ càng được phóng to hơn.
- Chernow làm một công việc mẫu mực trong việc nắm bắt tính cách của các đối tượng của mình: mang đến cuộc sống sống động của những cá nhân như Junius Spencer Morgan, George Peabody, và tất nhiên, chính John Pierpont Morgan. Bản tường thuật chứa đầy những chi tiết nhỏ làm nổi bật tính cách của từng nhân vật: lòng thù hận và sự keo kiệt của Peabody đối với những cá nhân cụ thể trong khi theo đuổi những hành động từ thiện vĩ đại, cách mà Junius Spencer Morgan đã có tất cả những bức thư của con trai ông Pierpont về điều kiện kinh tế và chính trị ở Mỹ, sự chú ý của Pierpont đến trang phục thích hợp (một quả bóng ném vào mùa đông, một chiếc mũ Panama vào mùa hè), và thuộc hạ của Jack chụp ảnh Franklin Delano Roosevelt từ tờ báo buổi sáng của Jack, vì bệnh huyết áp cao và sự căm ghét của mình đối với Roosevelt.
- Những trải nghiệm, những diễn biến, những giải pháp của một ngân hàng thâm sâu và phát triển hàng đầu nước Mỹ, của một nền tài chính đã đi trước chúng ta cả thế kỷ cũng có thể coi là những bài học bổ ích cho các chặng đường phía trước của nền tài chính Việt Nam.
- “Gia tộc Morgan hé lộ góc nhìn xuyên suốt về sự thành hình của bối cảnh tài chính lúc bấy giờ... Một góc nhìn toàn cảnh được nghiên cứu kỹ lưỡng về gia tộc quyền lực nhất trong giới ngân hàng Mỹ suốt thế kỷ qua... Phong cách của Chernow quả thực tinh tế và mềm mại”. — Nhật báo Washington Post
- “Chernow đã khắc họa bức chân dung mới mẻ về gia tộc Morgan và các cộng sự cấp cao tài giỏi, những người góp phần đưa ngân hàng trở thành tập đoàn quyền lực xuyên quốc gia... Những tai tiếng, bi kịch, âm mưu được hé lộ đủ chất liệu để làm nguyên một bộ phim truyền hình”. — USA Today
Về tác giả:
Ron Chernow là một nhà văn, nhà báo, nhà sử học và người viết tiểu sử người Mỹ. Ông là tác giả của hàng loạt tiểu sử bán chạy nhất về các nhân vật lịch sử trong thế giới kinh doanh, tài chính và chính trị Mỹ.
Ông giành giải thưởng Pulitzer Prize for Biography và giải American History Book Prizen ăm 2011 cho cuốn Washington: A Life. Ông cũng là người nhận giải National Book Award for Nonfiction cho cuốn The House of Morgan. Tiểu sử của ông về Alexander Hamilton (2004) và John D. Rockefeller (1998) đều được đề cử cho giải National Book Critics Circle Awards. Là một nhà báo tự do, ông đã viết hơn 60 bài báo trong các ấn phẩm quốc gia.
2. Titan - Gia tộc Rockefeller
Sự thật chưa từng tiết lộ về một gia tộc bí ẩn, một đế chế lẫy lừng trong ngành dầu mỏ
Gia tộc Rockefeller đã trải qua hơn 1 thế kỷ, đến nay họ vẫn đang viết tiếp lịch sử huy hoàng của mình. Thế hệ sau đã lên kế hoạch làm sao để bảo vệ tài sản của dòng họ, tích cực tham gia sự nghiệp văn hóa, y tế và từ thiện. Họ chi nhiều tiền để xây dựng các quỹ từ thiện, đầu tư vào trường đại học, bệnh viện để chia sẻ tài sản của họ với xã hội. Họ có đức tin rằng sự giàu có của mình không phải tự nhiên mà có, họ được trao cho của cải là để quay lại giúp đỡ xã hội.
Titan - Gia tộc Rockefeller là tác phẩm đồ sộ nhất, đầy đủ nhất về cuộc đời của nhà tài phiệt dầu mỏ Rockefeller lần đầu được xuất bản tại Việt Nam.
Với Titan, bạn sẽ lần theo dấu chân của John D. Rockefeller từ khi ông còn là một cậu bé quê mùa gầy còm cho tới khi trở thành ông trùm của Tập đoàn Standard Oil, nắm giữ quyền vị tỷ phú đầu tiên của nước Mỹ.
Trong mắt những người chỉ trích, Rockefeller là một nhà tư bản tham lam, là người đã phá vỡ sự cạnh tranh và tạo ra sự độc quyền. Song, đối với những người ủng hộ Rockefeller, ông lại được xem là một doanh nhân thiên tài, kinh doanh phát đạt ngay cả trong thời điểm khủng hoảng kinh tế. Họ coi ông là tấm gương cho mẫu đàn ông tự lập ý tưởng, ổn định được một ngành công nghiệp bất ổn, tạo công ăn việc làm, hạ giá dầu và là nhà từ thiện vĩ đại nhất trong lịch sử.
Giống như nhiều ông trùm của Thời Đại Vàng, Rockefeller vừa được những người viết tiểu sử ủng hộ mình tôn vinh hết mực, vừa bị những nhà phê bình phỉ báng đầy cay độc vì chẳng thấy điểm đúng đắn nào ở ông. Sự phiến diện này đặc biệt có tác động tiêu cực trong trường hợp của Rockefeller, một con người mà thiên thần và ác quỷ tồn tại chung dưới một hình hài. Chính vì vậy, cuộc đời ông luôn là một đề tài muôn thuở cho những người viết tiểu sử.
Vốn là người có những suy tính kín đáo, Rockefeller đã mang theo xuống mồ những bí mật không lấy gì làm tự hào, không chỉ của Standard Oil, một tập đoàn khổng lồ do ông gây dựng, mà còn cả những bí mật của chính gia đình ông.
Nhưng bí mật rồi sẽ được bật mí. Mọi điều "khó hiểu" của người đàn ông quyền lực này đều được tác giả Ron Chernow khai phá và tiết lộ trong cuốn Titan này.
Đây cũng là cuốn sách nằm trong top những quyển sách mà Bill Gates và Steves Jobs đánh giá cao và nằm trong danh sách mà các nhà đầu tư phố Wall khuyên đọc.
3. Kochland - Đế Chế Koch
Cuốn sách viết về lịch sử của đế chế Koch Industries và qua đó phác họa bức chân dung nền kinh tế Mỹ kể từ thập niên 1960. Câu chuyện về Koch cũng là câu chuyện của ngành năng lượng Mỹ, của những nhân công nhà máy lọc dầu, các giao dịch viên triệu phú, chuyên gia vận động hành lang, nhà đầu tư cá nhân… Nghiên cứu trường hợp của Koch cũng là để hiểu nền kinh tế Mỹ hiện đại.
Ralph Waldo Emerson từng nói: Tổ chức là cái bóng nối dài của cá nhân. Nhận định này đặc biệt đúng với Koch Industries do Charles toàn quyền kiểm soát và dẫn dắt từ năm 1967. Chân dung của ông được treo ngay tại sảnh lối vào và các nhân viên được đào tạo bằng những bài phát biểu được ghi hình từ trước của ông. Tất cả các nhân viên tại Koch phải thấm nhuần một triết lý được Charles phát minh gọi là Quản lý dựa trên thị trường (MBM). Tuy nhiên, câu nói của Emerson mới chỉ đúng một nửa. Không chỉ là cái bóng của con người, tổ chức còn phản chiếu hệ thống chính trị và kinh tế mà nó đại diện, do đó Koch sẽ phản ánh hệ thống của nước Mỹ, nơi nó ra đời và phát triển.
Mời bạn cùng đọc để hiểu về lịch sử của một trong những tay chơi sừng sỏ đang nắm giữ quyền lực khổng lồ đối với nền kinh tế-chính trị của Mỹ.
Những trích đoạn hay:
Bạn có thể chưa bao giờ nghe nói về nó, nhưng nó kiểm soát phần lớn phân bón, chất tổng hợp tạo ra tã và vải của chúng ta, hóa chất tạo ra chai và đường ống, vật liệu xây dựng và do nhiều tài nguyên được sử dụng là hàng hóa, chúng kiểm soát khá nhiều giao dịch hàng hóa của Phố Wall, thu lợi từ mọi giao dịch.
Sức mạnh mà các ngành công nghiệp Koch đã củng cố trong hơn nửa thế kỷ là đáng chú ý. Họ đã tự tay giết chết các công đoàn, khiến khoảng cách giàu nghèo trở nên hoang mang, và là thủ phạm chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu.
Cuốn sách đã mất bảy năm để viết, theo đúng nghĩa đen, xé toạc lớp mặt nạ của giấc mơ Mỹ và chủ nghĩa tư bản.
“Anh em nhà Koch đã rất chiến lược về cách thao túng chính trị từ nhiều thập kỷ qua, đồng thời kiếm bộn tiền để đầu tư thêm vào chính trị”, Sheila Krumholz, Giám đốc Trung tâm Chính trị Trách nhiệm, nói với New York Times. “Anh em nhà Koch đã xây một đế chế”.
Di sản lớn nhất của anh em nhà Koch có lẽ là một Trái Đất đang nóng lên, theo tác giả Christopher Leonard.
Bí mật đóng vai trò quan trọng trong chiến lược của Koch. Charles sẽ không bao giờ chịu từ bỏ nguyên tắc này và cũng muốn nhượng bộ quyền điều hành công ty. Trong đầu ông luôn có một tầm nhìn rõ ràng, cụ thể với nó; các tay đầu tư Phố Wall đừng mơ can thiệp.
Koch đã mua lại vô số doanh nghiệp và tham gia nhiều mảng kinh doanh khác nhau. Đó hầu hết đều là những lĩnh vực thiết yếu, chiếm vai trò quan trọng trong xã hội hiện đại. Koch đã len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống thường nhật mặc dù không mấy ai biết tới. Hàng triệu người đang sử dụng sản phẩm không được gắn tên của Koch. Công ty lọc và bán xăng dầu cho xe cộ, máy bay… Koch là nhà sản xuất phân đạm lớn thứ ba thế giới, còn phân đạm là nền tảng của ngành thực phẩm hiện đại. Koch còn chế tạo hóa chất và nguyên liệu tổng hợp dùng làm tã trẻ em, băng nẹp, thảm, chai nhựa, ống dẫn… Công ty cũng sở hữu George-Pacific, nhà sản xuất vách tường, cột trụ, gỗ dán… dùng để xây nhà cửa, văn phòng. Koch làm cả khăn giấy, khăn lau, giấy in báo, đồ dùng, dụng cụ vệ sinh… Nó sở hữu một mạng lưới văn phòng giao dịch rộng khắp ở Houston, Moscow, Geneva… thuê rất nhiều chuyên viên xử lý hợp đồng mua bán mọi thứ từ nhiên liệu, phân bón, kim loại hiếm… cho tới các hợp đồng chứng khoán phái sinh. Doanh thu hằng năm của Koch lớn hơn cả Facebook, Goldman Sachs và U.S. Steel cộng lại, cùng lợi nhuận khiến người khác thực sự choáng váng. Cùng với em trai David, Charles đang nắm giữ khoảng 80% cổ phần của Koch với tổng tài sản đạt gần 120 tỷ đô-la, lớn hơn cả Jeff Bezos hay Bill Gates. Tuy nhiên, họ lại không hề sáng tạo ra sản phẩm mới hay cách mạng hóa bất cứ ngành công nghiệp nào. Hai anh em đã gây dựng khối tài sản khổng lồ của mình bằng một chiến lược bền bỉ để tận dụng cơ hội trong những mảng có lẽ là phức tạp và tăm tối nhất của hệ thống kinh tế.
Cuốn sách này viết về lịch sử của đế chế Koch và qua đó phác họa bức chân dung nền kinh tế Mỹ kể từ thập niên 1960. Câu chuyện về Koch cũng là câu chuyện của ngành năng lượng Mỹ, của những nhân công nhà máy lọc dầu, các giao dịch viên triệu phú, chuyên gia vận động hành lang, nhà đầu tư cá nhân… Nghiên cứu trường hợp của Koch cũng là để hiểu nền kinh tế Mỹ hiện đại.
Trong hơn sáu năm, tôi đã giành hàng trăm giờ để phỏng vấn các cựu nhân viên, nhà quản lý, người tiết lộ thông tin bí mật và những lãnh đạo cấp cao ở Koch, bao gồm cả Charles Koch. Tôi cũng phỏng vấn nhiều đại diện chính quyền, giới công tố viên, ngân hàng và nhà quản lý từ các đối thủ cạnh tranh của Koch. Kèm theo đó là nhiều tài liệu nội bộ, biên bản ghi nhớ sau những cuộc họp ban điều hành, hồ sơ được chính phủ cho phép công bố,… cùng nhiều nguồn khác.
Mặc dù có thể nhận thấy tầm ảnh hưởng to lớn của ông đối với tập đoàn và qua hệ thống chính trị Mỹ, nhưng nhìn chung Charles Koch vẫn là một nhân vật tương đối bí ẩn. Ông thích sự riêng tư và bí mật. Không ít người đã cố gắng tìm hiểu về Charles, theo dõi ông qua những bức tường cao và cửa sổ kính đậm ở trụ sở chính của Koch tại Wichita, trong đó có đặc vụ FBI James Elroy. Là người theo dõi hoạt động của Koch trong nhiều năm, Enroy tin rằng Charles cùng cấp dưới đã dính líu tới một đường dây phạm tội lớn vào năm 1988.
Đó là lý do tại sao Elroy lại ẩn mình trong một trại nuôi nuôi bò ở Oklahoma ngay giữa ban ngày, tay điều chỉnh chiếc máy ảnh ống kính góc rộng để theo dõi những nhân viên của Koch. Thời khắc ấy cũng là lúc cuốn sách này được viết.
, ATM nội địa, Internet Banking 
