“Toàn bộ nghệ thuật của sự giáo dục là nghệ thuật đánh thức sự tò mò bản năng của những trí óc non trẻ nhằm thỏa mãn nó sau đó”.
Anatole France - nhà văn Pháp từng đoạt giải Nobel Văn học đã phát biểu về tầm quan trọng của giáo dục và cách giáo dục đối với mỗi người. Giáo dục là một quá trình bồi dưỡng và đào tạo con người nhằm xác lập những kiến thức, cơ sở, nền tảng cho một con người. Vì vậy việc ứng dụng những phương pháp giáo dục như thế nào để hiệu quả và phù hợp nhất là câu hỏi mà các nhà đào tạo luôn trăn trở. Phương pháp giáo dục stem ra đời và đã đem đến những sự cải tiến và phát triển trong cách thức đào tạo của nền giáo dục.
1. THẾ NÀO LÀ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEM?
Phương pháp giáo dục stem là phương pháp dựa trên ý tưởng trang bị cho người học những kiến thức, kĩ năng liên quan đến (các lĩnh vực) khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học - theo cách tiếp cận liên môn (interdisciplinary) và người học có thể áp dụng để giải quyết vấn đề trong cuộc sống hàng ngày.
Không nhằm đào tạo ra những nhà toán học, những nhà khoa học, những kỹ sư hay nhà nghiên cứu, giáo dục Stem tập trung trang bị những kỹ năng và kiến thức về thế giới công nghệ 4.0 để trẻ có thể thích nghi và phát triển trong thời đại công nghiệp hóa. Với sự thay đổi chóng mặt của thế giới bên ngoài, đòi hỏi nội tại của mỗi người phải không ngừng học hỏi và đáp ứng nhu cầu hiện thực. Từ đó, tạo ra những con người đa năng trong các lĩnh vực và đào tạo một thế hệ tương lai vững mạnh.
“Giáo dục stem là một cách tiếp cận liên ngành trong quá trình học, trong đó các khái niệm học thuật mang tính nguyên tắc được lồng ghép với các bài học trong thế giới thực, ở đó học sinh áp dụng các kiến thức trong khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào các bối cảnh cụ thể, giúp kết nối giữa trường học, cộng đồng, nơi làm việc và các tổ chức toàn cầu để từ đó phát triển các năng lực trong lĩnh vực STEM và khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế mới” (Theo Hiệp hội các Giáo viên dạy khoa học Mỹ-NSTA).
2. VÌ SAO CHÚNG TA NÊN ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEM?
Thứ nhất: Xu hướng tương lai về những thế hệ đa ngành
Giáo dục Stem không chọn cách tiếp cận từng bộ môn như giáo dục truyền thống, phương pháp giáo dục này yêu cầu sự tích hợp đa lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Các kiến thức và kỹ năng này sẽ luôn được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp trẻ thu nhận được kiến thức đa ngành.
Với nhu cầu đòi hỏi những công việc trí óc và có tính sáng tạo trong thế kỷ 21, những con người với năng lực và kiến thức đa ngành sẽ đáp ứng được những nhu cầu trong tương lai gần và xa.
Thứ hai: Đề cao năng lực tự giải quyết vấn đề
Trong mỗi bài học theo chủ đề stem, học sinh được đặt trước một tình huống có vấn đề thực tiễn cần giải quyết liên quan đến các kiến thức. Để giải quyết vấn đề đó, học sinh phải tìm tòi, nghiên cứu những kiến thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề (qua sách giáo khoa, học liệu, thiết bị thí nghiệm, thiết bị công nghệ) và sử dụng chúng để giải quyết vấn đề đặt ra.
Thứ ba: Đề cao tinh thần chủ động, sáng tạo
Phương pháp giáo dục stem đề cao một phong cách học tập mới cho người học, đó là phong cách học tập sáng tạo. Đặt người học vào vai trò của một nhà phát minh, người học sẽ phải hiểu thực chất của các kiến thức được trang bị; phải biết cách mở rộng kiến thức; phải biết cách sửa chữa, chế biến lại chúng cho phù hợp với tình huống có vấn đề mà người học đang phải giải quyết.
Thứ tư: Khơi gợi sự hứng thú trong học tập
Với phương pháp “Học thông qua hành”, “vừa học vừa chơi”, phương pháp giáo dục stem tạo cho học sinh hứng thú khi học. Thông qua những trò chơi thú vị gắn liền với kiến thức, những dự án học tập sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức nhanh hơn, nhớ lâu hơn và hiểu sâu hơn. Đồng thời, việc học đối với học sinh sẽ trở thành niềm đam mê, yêu thích thực sự chứ không còn mang tính chất ép buộc nữa.
3. NHỮNG CUỐN SÁCH ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEM
3.1. COMBO SÁCH SONG NGỮ NHÀ KHOA HỌC TRẺ - DÀNH CHO TRẺ 6-8 TUỔI (BỘ 5 CUỐN)
Bộ sách có tên gốc là The Young Scientists, được biên soạn theo chương trình giáo dục khoa học của Singapore, được xuất bản tại Singapore từ năm 2000 và vẫn đang xuất bản hằng tháng. Ngay khi ra mắt, bộ sách đã trở thành hiện tượng xuất bản tại Singapore, sớm được dịch và xuất bản tại nhiều nước và vùng lãnh thổ châu Á, như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Đài Loan, Philippines, Malaysia. Việt Nam là nước thứ 9 xuất bản bộ sách này dưới dạng một phiên bản đặc biệt, được in song ngữ Anh – Việt.
Bộ sách dành cho thiếu nhi này xây dựng các tuyến nhân vật phù hợp với sở thích của lứa tuổi học trò, như: Nhóc YS biết tuốt, Hắc Ma ngoài hành tinh, ông siêu nhân Phi Thường,… Mỗi cuốn sách được chia thành nhiều câu chuyện nhỏ, hài hước, thú vị ứng với từng vấn đề, sự vật, hiện tượng khác nhau trong các chủ đề riêng biệt như Sự đa dạng, Các chu trình, Các hệ, Năng lượng, Sự tương tác, Câu chuyện khoa học, Công nghệ thời đại mới, Khoa học lượm lặt, Cơ thể người, Tìm hiểu công nghệ thông tin…
Combo Sách Song Ngữ Nhà Khoa Học Trẻ - Dành Cho Trẻ 6-8 Tuổi (Bộ 5 Cuốn) giới thiệu mang đến cho các bạn nhỏ cả nước hàng ngàn câu chuyện hữu ích về khoa học và xu hướng công nghệ cập nhật trên thế giới thông qua phương pháp giáo dục stem. Combo sách gồm 5 cuốn:
1.Sách Song Ngữ Nhà Khoa Học Trẻ - Tập 1: Ác Mộng
2.Sách Song Ngữ Nhà Khoa Học Trẻ - Tập 2: Hộp Cất Đồ Thời Đại Số
3.Sách Song Ngữ Nhà Khoa Học Trẻ - Tập 3: Ai Là Vua Biển Cả
4.Sách Song Ngữ Nhà Khoa Học Trẻ - Tập 4: Khỉ Mũi Dài
5.Sách Song Ngữ Nhà Khoa Học Trẻ - Tập 5: Cây Hồng Gai
3.2. HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM VỚI STEAM DÀNH CHO HỌC SINH THCS
Hoạt động trải nghiệm và phương pháp giáo dục stem đang là vấn đề “thời sự” hiện nay của ngành Giáo dục, nhiều vấn đề về lí luận, thực tiễn cũng như kinh nghiệm các nước về giáo dục STEAM đang được các thầy, cô giáo cùng học sinh quan tâm.
Sách gồm hai phần:
Phần 1. Lý thuyết về giáo dục trải nghiệm với STEAM : Phần này sẽ giúp bạn đọc hiểu được quá trình hình thành, phát triển cũng như vai trò, đặc điểm của hoạt động trải nghiệm, giáo dục STEAM và sự kết hợp giữa hoạt động trải nghiệm với STEAM. Nắm vững phần này sẽ giúp các thầy, cô giáo có khả năng thiết kế các chủ đề hoạt động trải nghiệm với STEAM
Phần 2. Một số chủ đề hoạt động trải nghiệm với STEAM: Gồm một số chủ đề thuộc nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau, yêu cầu học sinh phải làm việc nhóm và vận dụng kiến thức theo hướng tiếp cận liên môn để giải quyết những vấn đề thực tiễn về môi trường, tiết kiệm năng lượng, an toàn thực phẩm, qua đó góp phần phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất cho học sinh.
Sách được in màu, tăng cường kênh hình ảnh, nhằm tạo cảm hứng và lôi cuốn học sinh đến với khoa học, góp phần khắc phục được tính “hàn lâm” của việc học hiện nay.
3.3. GIÁO DỤC STEM/ STEAM: TỪ TRẢI NGHIỆM THỰC HÀNH ĐẾN TƯ DUY SÁNG TẠO
Sự ảnh hưởng của khoa học và công nghệ đối với đời sống của con người nói chung cũng trở thành một xu hướng tất yếu không thể đảo ngược được. Do vậy, ngoài những kiến thức và kỹ năng cơ bản trong đời sống xã hội, chúng ta còn phải giúp cho các học sinh có được những năng lực mang tính chất nền tảng liên ngành về STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) để có thể trở thành những công dân toàn cầu thích ứng trong thế giới tương lai.
Cuốn sách nhỏ này được viết ra nhằm chia sẻ thông tin dựa trên một số nghiên cứu mới nhất trong lĩnh vực phương pháp giáo dục stem, được viết dưới dạng dễ hiểu, đồng thời kết hợp với những kinh nghiệm thực tế từ các cuộc hội thảo, lớp tập huấn mà tác giả có dịp được tham dự và chủ trì trong cả hai môi trường Việt Nam và Mỹ.
Nội dung sách được sắp xếp thành 4 phần, với 8 chương, nhằm giúp cho giáo viên và phụ huynh có được cái nhìn tổng quan về những hoạt động của giáo dục STEM hiện nay. Bên cạnh đó, cuốn sách Giáo Dục Stem/ Steam: Từ Trải Nghiệm Thực Hành Đến Tư Duy Sáng Tạo cũng chia sẻ một số ví dụ, bài giảng mẫu, một số gợi ý cụ thể trong từng chủ đề giúp người đọc hiểu rõ thực tiễn.
Phương pháp giáo dục stem là một phương pháp giáo dục mới trong chương trình đào tạo của thế giới. Nhằm góp phần mang lại những cải tiến trong công cuộc cải cách giáo dục toàn cầu. Cùng với đó, stem cũng là sự thay đổi phù hợp để thế hệ trẻ tiếp cận kiến thức một cách hiệu quả nhất trong thế giới công nghệ 4.0 ngày nay.
Newshop hi vọng rằng sẽ mang đến cho mọi người những kiến thức bổ ích về giáo dục stem!
